Festival Solsticio de Inverno

Festival Solsticio de Inverno - Saturnalia.

Este curso celebramos no CPI de Bembibre o festival Solsticio de Invierno e a Saturnalia con diferentes actividades organizadas desde as materias de Cultura Clásica, Latín, Lingua Castelá, Música, Artes Escénicas e Artes Plásticas.

Celebramos o Solsticio de inverno para reivindicar un culto pagán asociado a un fenómeno natural que se produce nun recuncho moi especial da nosa cidade, Santiago de Compostela.

Devandito fenómeno ocorre o 21 de decembro (solsticio de inverno) de nove a nove e media da mañá, cando os raios do sol saen polo Pico Sacro proxectándose sobre a Torre do Tesouro da Catedral compostelá construída por Gil de Hontañón.

Os raios solares van iluminando aos poucos cada un dos 12 chanzos dos que consta a cúspide da torre, os 12 chanzos simbolizan as 12 horas solares do día, que iluminados na súa totalidade, fan que a cúspide da torre se converta nunha pirámide de ouro, nun "Ara Solis", un altar solar. Un lugar máxico relacionado co Sol Invictus.

A partir desa data os días empezan a crecer de novo, a luz rexenérase e por iso os antigos celebraban o renacer da nova luz e regalábase veas acesas, hoxe, por estas datas seguimos facendo unha homenaxe a esta luz nova decorando as nosas casa e rúas con luces de cores.

Celebramos tamén a Saturnalia, pois eran unhas festas en honra a Saturno, nun principio, deus da agricultura e as colleitas. Co tempo foi equiparado á divindade grega Crono, deus do tempo.

Esta celebración duraba só un día, o 17 de decembro, pero posteriormente prolongouse do 17 ao 23 de mes citado. Esta festa considérase como a equivalente ao Nadal cristián.

A Saturnalia rememoraba a Idade de Ouro da Humanidade, na que Saturno, gobernaba, e na que non existían as diferenzas sociais, o sustento non se gañaba co traballo, reinaba a paz e sempre había comida.

Do mesmo xeito que se fai en nosa era, o ano pechábase cunhas festividades de alegría, paz e felicidade, pois estas conmemoracións festexaban o fin do ano e o comezo doutro novo.

A Saturnalia inaugurábase cortando a cinta de la que suxeitaba ao deus durante todo o ano para que non fuxise da cidade. Nesa semana, Saturno era liberado das súas ligaduras para reinar durante sete días sobre a terra. A continuación, celebrábase un sacrificio na súa honra no templo que tiña situado no Foro e continuábase cun banquete público ao que podía asistir todo o pobo.

Para poder participar das conmemoracións, as actividades da cidade paralizábanse. Pechábanse os comercios, as escolas, os tribunais, outorgábase a liberdade aos presos e suspendíanse as execucións dos condenados á morte.

Para que reinase a felicidade entre os cidadáns levaban a cabo sorteos de lotería e a xente deambulaba pola rúa, permitíndoselles xogar e apostar en público. Á súa vez, podían asistir no anfiteatro a combates de gladiadores.

O viño e as comidas abundantes caracterizaban a esta semana festiva.

A xente vestía cos seus mellores galas para asistir aos banquetes, deixaban de lado os seus togas cotiás para ataviarse cos traxes festivos (synthesis) .

Os escravos coroaban as súas cabezas cuns gorros chamados pileus, símbolo de liberdade.

No núcleo familiar, as celebracións eran máis relaxadas, pois se intercambiaban agasallos; aos fillos regalábanselles bonecos de barro (sigilla) e aos amigos velas (cerei).

Durante estes días as familias reuníanse e comían todas xuntas, principalmente un doce de mel e froitos secos que levaba un obsequio no seu interior (faba seca), o que o atopaba era coroado como princeps Saturnalicius e as súas ordes debían de ser cumpridas.

Como os escravos formaban parte da casa, tamén gozaban da festividade. Os escravos eran liberados das súas tarefas cotiás e intercambiábanse os roles sociais, pois os escravos eran servidos polos seus amos, e mesmo podían inxurialos, sen ser castigados. Tamén se lles permitía desempeñar cargos do Estado.

Sábese que no segundo día das Saturnalia levaba a cabo un entroido que sería o preludio dos nosos entroidos.

A festa finalizaba o 23 de decembro tras seis días de banquetes, de agasallos e de investimento do status social. Xusto cando se acababan as Saturnais, chegaba a quenda do Solsticio de inverno, é dicir, a entrada do Sol no signo de Capricornio. Aos poucos, as decenas de deuses que se idolatraban na antiga Roma acabaríanse reducindo só na adoración do Sol, xa que crían que del proviña todo. O Sol invictus, coincidía co nacemento do deus oriental Mitra. Era o deus do ceo e da luz, e a súa festa conmemoraba o fin dos traballos no campo.

Disco romano Sol Invictus

Esta festividade coincidía co 25 de Decembro, e é a data que no ano 321 d. C. Constantino o Grande fixo coincidir co aniversario do profeta Jesús (o cal, segundo uns estudos, realmente naceu en agosto), e que en 350 d. C. pasou a chamarse Nadal por primeira vez. Fíxose desta maneira para crear a ilusión de que o Nadal era unha festividade de facía moitos anos, e querían lembrar que, do mesmo xeito que na antiga Roma, os cristiáns actuais desexan compartir a alegría e facer agasallos aos amigos e familiares mentres gozan de grandes banquetes (esta vez, iso si, sen incluír o rito das bacanais ou o intercambio de roles, aínda que posiblemente algúns estarían interesados en tentar facelo). A representación gráfica do mes de Decembro no calendario de Philocalus (do ano 354 d. C.) evoca a festa das Saturnais xa que nos mostra, entre outros motivos, unha mesa de xogo con dados e cubilete e na marxe lateral di: "Agora, escravo doméstico, podes botar unha partidita co teu señor". Isto podía entenderse en sentido estritamente literal. Sabemos que nas Saturnais o escravo tiña licenza para "dar a volta á tortilla" e dicir ás súas señor verdades incómodas. O mundo quedaba patas para arriba e podía ocorrer que os señores servisen aos seus propios escravos.

FESTIVAL SOLSTICIO DE INVERNO - SATURNALIA - CPI BEMBIBRE

Inauguramos o festival desatando os pés a Saturno para que goberne a Terra durante sete días e posteriormente as alumnas de Latín recitan unha oración en latín e galego a Saturno mentres as de Cultura Clásica fan un sacrificio animal con libación cruenta.